Kategorie geotechniczne — czym są i jakie obejmują obiekty?

Czym są kategorie geotechniczne?

Ustalenie geotechnicznych warunków posadowienia obiektu budowlanego polega m.in. na przydzieleniu go do odpowiedniej kategorii geotechnicznej.

Kategoria geotechniczna jest określana na podstawie rodzaju planowanego obiektu budowlanego.

Na to, jaka kategoria zostanie wybrana, ma wpływ między innymi wartość zabytkowa lub techniczna obiektu, czy też możliwość jego "znaczącego oddziaływania" na środowisko.

W zależności od rodzaju budowli przypisuje się jedną z trzech przewidzianych rozporządzeniem kategorii. Dla wybranej kategorii przeprowadzane są odpowiednie badania geotechniczne.

Kto określa kategorie obiektów budowlanych?

Kategorię geotechniczną ustala projektant obiektu budowlanego. Wskazana jest w opinii geotechnicznej. Projektant zależnie od sytuacji powinien zlecić także odpowiednie badania gruntu. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej wskazuje, że zakres takich badań będzie zależny od tego, do której kategorii został zaliczony obiekt.

Projektant może zlecić różne dodatkowe badanie podłoża, na którym planowana jest inwestycja. Cel badania geotechnicznego to określenie, jakie grunty występują w podłożu, wydzielenie ich warstw i przypisanie dla każdej warstwy parametrów geotechnicznych, które pozwolą zaprojektować fundamenty i przeprowadzić w sposób bezpieczny całą budowę. Szczególnie istotne jest określenie poziomu występowania wód gruntowych. Informację o budowie geologicznej pozwalają nie tylko zaprojektować fundamenty, ale także informują, w jaki sposób można wykonać wykop fundamentowy, jak go zabezpieczyć przed utratą stateczności wreszcie wskazują wpływ wody gruntowej na budowę i eksploatację budynku.

Warto jednak pamiętać, że o ile zakres badań może być zmienny, to wymienionym rozporządzeniem i nowym prawem budowlanym dla wszystkich kategorii geotechnicznych wymagane jest opracowanie opinii geotechnicznej.

Czy można zmienić kategorię geotechniczną obiektu? Tak, jest to możliwe w przypadku obiektów pierwszej kategorii geotechnicznej. Do pierwszej kategorii zaliczane są obiekty budowane w prostych warunkach gruntowych. Jeżeli w czasie badań okaże się, że warunki są złożone, to automatycznie mamy drugą kategorię geotechniczną.

Określenie warunków gruntowych

Przepisy budowlane zawierają podział warunków gruntowych. Kategorie geotechniczne gruntu zależnie od stopnia skomplikowania dzielimy na:

• proste warunki gruntowe — to najkorzystniejsze warunki gruntowe. Na takim terenie można zbudować niemal każdy obiekt budowlany. Proste warunki geotechniczne występują w przypadku warstw gruntów jednorodnych genetycznie. W tych warunkach nie mogą występować grunty słabonośne, grunty organiczne ani nasypy niekontrolowane, a zwierciadło wód gruntowych znajduje się poniżej projektowanego poziomu posadowienia obiektu. Proste warunki geotechniczne wykluczają też występowanie niekorzystnych zjawisk geologicznych.
• złożone warunki gruntowe — charakteryzuje je występowanie warstw gruntów niejednorodnych. Złożone warunki geotechniczne gruntu oznaczają, że jest on zmienny pod względem genetycznym i litologicznym. Ta grupa obejmuje grunty słabonośne, nasypy niekontrolowane oraz grunty organiczne. Złożone warunki występują także, gdy woda gruntowa znajduje się powyżej projektowanego poziomu posadowienia.
• skomplikowane warunki gruntowe — w tej kategorii mieszczą się grunty, na których występują różne niekorzystne zjawiska geologiczne jak np. szkody górnicze. Za skomplikowane przyjmiemy, tereny, gdzie występują grunty zapadowe, ekspansywne, a także nieruchomości zlokalizowane np. w pobliżu dolin i delt rzek, czy na terenach morskich. Warunki gruntowe skomplikowane obejmują też np. zjawiska form krasowych i osuwiskowych.

Kategorie geotechniczne budynków i gruntów — podstawa prawna

W dniu 25 kwietnia 2012 r. przez Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zostało wprowadzone rozporządzenie w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych [Dz.U. z dnia 27 kwietnia 2012 r. poz. 463]. Z rozporządzenia dowiadujemy się jakie kategorie obiektów zostały wyszczególnione przez ustawodawcę oraz jak wygląda określenie kategorii warunków geotechnicznych obiektów. Rozporządzenie określa szczegółowe zasady ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych. Znajdziemy w nim także wyjaśnienia dotyczące warunków gruntowych na działce inwestycyjnej. Rozporządzenie obejmuje obiekty budowlane różnych typów, które przyporządkowuje do odpowiedniej kategorii.

Polskie prawo budowlane określa trzy kategorie geotechniczne obiektów budowlanych.

Kategorię geotechniczną całego obiektu budowlanego lub jego poszczególnych części określa projektant obiektu budowlanego na podstawie badań geotechnicznych.

Pierwsza kategoria geotechniczna budynku

Pierwsza kategoria geotechniczna to pierwsza z kategorii obiektów budowlanych wymieniona w rozporządzeniu. Obejmuje niewielkie obiekty budowlane o statycznie wyznaczalnym schemacie obliczeniowym w prostych warunkach gruntowych, w przypadku których możliwe jest zapewnienie minimalnych wymagań na podstawie doświadczeń i jakościowych badań geotechnicznych.

Obiekty budowlane zaliczane do pierwszej kategorii geotechnicznej to 1 lub 2 kondygnacyjne budynki mieszkalne i gospodarcze. Będą to domy parterowe i piętrowe, jednak bez piwnicy. Budynki zaliczone do obiektów pierwszej kategorii nie mogą być podpiwniczone. Podpiwniczony budynek jednorodzinny zaliczony zostanie już do drugiej kategorii geotechnicznej.

Kategoria pierwsza obejmuje także wykopy do głębokości 1.20 metra i nasypy budowlane do wysokości 3.00 metrów.

W przypadku obiektów budowlanych, które otrzymały pierwszą kategorię, wystarczy jedynie opinia geotechniczna. Jeżeli w trakcie prowadzonych badań okaże się, że warunki gruntowe są złożone, automatycznie zmienia się kategoria geotechniczna i konieczne będzie wykonanie dodatkowo dokumentacji badań podłoża gruntowego, projektu geotechnicznego, a także dokumentacji geologiczno – inżynierskiej. Przy zmianie kategorii wymagany będzie także rozszerzony program badań geotechnicznych.

Druga kategoria geotechniczna budynku

Druga kategoria geotechniczna obejmuje obiekty posadawiane w prostych i złożonych warunkach wodno–gruntowych, wymagające ilościowej oceny danych geotechnicznych i ich analizy.

Ta kategoria geotechniczna dotyczy następujących obiektów:

• powszechnie spotykane konstrukcje posadowione bezpośrednio, a także na fundamentach płytowych i palowych.
• budynki mieszkalne lub biurowe o wysokości do 10 kondygnacji
• hala magazynową budowaną na terenie o powierzchni nie większej od 1 hektara
• kanalizacja lub wodociąg, które układane zostaną w wykopie o głębokości większej od 1,20 metra.

Ważne! Hale magazynowe wznoszone na terenie większym od 1 ha będą zaliczać się do drugiej kategorii geotechnicznej, jeżeli inwestycja nie będzie znacząco oddziaływać na środowisko.

Jeśli obiekt należy do drugiej kategorii geotechnicznej, a badania wykazały proste warunki geotechniczne gruntu, wymagana będzie opinia geotechniczna oraz dokumentacja badań podłoża gruntowego, a także projekt geotechniczny. Natomiast w złożonych warunkach gruntowych drugiej kategorii wykonuje się dodatkowo dokumentację geologiczno-inżynierską.

Trzecia kategoria geotechniczna budynku

Do trzeciej kategorii geotechnicznej należą większe obiekty budowlane posadawiane w skomplikowanych warunkach gruntowych. Rozporządzenie w trzeciej kategorii obejmuje nietypowe obiekty budowlane, niezależnie od stopnia skomplikowania warunków gruntowych. Do obiektów budowlanych trzeciej kategorii geotechnicznej zaliczamy m.in.: obiekty energetyki jądrowej, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne.

Obiekty trzeciej kategorii zaliczane są do inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Zostały określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 1397).

Trzecią kategorię obiektu stanowią:

• Budynki wysokościowe (powyżej 55 metrów) projektowane w istniejącej zabudowie miejskiej.
• Budynki wysokie posadowione na głębokości większej niż 5.0 metrów lub posiadające więcej niż jedną kondygnację podziemną. Budynki wysokie to budynki o wysokości ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie. Budynek mieszkalny o 10 kondygnacjach będzie więc kwalifikował się do tej kategorii, jeżeli będzie miał dwie kondygnacje podziemne lub gdy poziom posadowienia będzie większy niż 5.0 metrów ppt.
• Obiekty infrastruktury krytycznej, obiekty zabytkowe i monumentalne.

Do trzeciej kategorii geotechnicznej kwalifikują się także inwestycje, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko.

Kiedy mamy budowlę przynależną do trzeciej kategorii, poza opinią geotechniczną wymagane jest sporządzenie dokumentacji badań podłoża gruntowego, projektu geotechnicznego oraz dokumentację geologiczno-inżynierską. Dla obiektów trzeciej kategorii geotechnicznej wymagany jest rozszerzony program badań podłoża gruntowego w tym badań wytrzymałościowo-odkształceniowych.

Geotechniczne warunki posadowienia

Geotechniczne warunki posadowienia przedstawiane w formie: dokumentacji badań podłoża gruntowego, opinii geotechnicznej, projektu geotechnicznego oraz dokumentacji geologiczno-inżynierskiej wymagają przeprowadzenia rozmaitych prac geologicznych. Może je wykonać jedynie osoba, która posiada niezbędne kwalifikacje geologiczne - kwalifikacje kategorii V i VII, które otrzymuje się dopiero po zdaniu egzaminu państwowego.

Takie uprawnienia może otrzymać tylko geolog z wymaganą praktyką.

Inwestycje na terenach o trudnych warunkach wodno–gruntowych będą wymagały poniesienia znacznych kosztów dla przystosowania podłoża pod budowę planowanego obiektu albo zaprojektowania specjalnego fundamentowania. Opinia doświadczonego geologa, który specjalizuje się w pracy z inwestorami, pomoże zaoszczędzić znaczne środki i uniknąć nie tylko kosztochłonnych, ale i czasochłonnych prac nad przygotowaniem terenu pod inwestycję i realizację budowy.

W roku 2012 nastąpiła zamiana Rozporządzenia dotyczącego określania geotechnicznych warunków posadowienia, tak aby polskie prawo było spójne z prawem w Unii Europejskiej. Dokumentacja geotechniczna została zastąpiona opinią geotechniczną, dokumentacją badań podłoża gruntowego oraz projektem geotechnicznym.

Polskie normy branżowe zostały zastąpione Eurokodem 7, ale pomimo upływu wielu lat tylko niektóre firmy wykonują prace zgodnie z prawem europejskim. Ponadto prace te nazywane są zamiennie badaniami geotechnicznymi, geologicznymi lub badaniami podłoża gruntowego.

W czasie planowania prac nad inwestycją możemy natrafić na wiele sprzecznych informacji lub firmy, które działają niezgodnie z przepisami. Nasz zespół doskonale zna obowiązujące przepisy prawa i wykonuje wszelkie prace zgodzie z przedstawionymi w nich wymogami. Krok po kroku pomożemy przejść przez proces określenia geotechnicznych warunków posadowienia, przeprowadzimy niezbędne badania oraz przygotujemy wszelkie wymagane dokumenty.

Jeśli planujesz inwestycję budowlaną i potrzebujesz wsparcia w ocenie podłoża gruntowego, chcesz przeprowadzić jego badania lub poszukujesz firmy, która przygotuje odpowiednią dokumentację, napisz do nas.