Ocena zanieczyszczenia powierzchni ziemi

Rozporządzenie Ministra Środowiska i Jego Wpływ na Oceny Stanu Zanieczyszczenia Gleby od 2016 Roku

Od momentu wprowadzenia Rozporządzenia Ministra Środowiska w 2016 roku (1 września, Poz. 1395), specjaliści oraz organizacje zajmujące się ekologią zobowiązane są do przestrzegania ściśle określonych wytycznych dotyczących prowadzenia ocen zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Niniejsze rozporządzenie zdefiniowało konkretne zasady, dotyczące procesów analizowania stanu jakości gruntu w różnorodnych kontekstach użycia terenu, wprowadzając także kategoryzację gruntów.

Klasyfikacja Terenów: Budownictwo Mieszkaniowe i Przemysłowe w Kontekście Jakości Gruntu

Zwracając uwagę na specyfikę różnych typów terenów, rozporządzenie kategoryzuje je odpowiednio. Grunty, na których lokalizowane są obiekty budownictwa mieszkaniowego czy zabudowy biurowej, zostały sklasyfikowane jako grupa gruntów I. Z kolei, tereny charakteryzujące się obecnością struktur przemysłowych i komunikacyjnych zostały umieszczone w grupie IV.

Szczegółowy Proces Identyfikacji Zanieczyszczenia Gleby: Etapy i Metodologie

Proces identyfikacji zanieczyszczeń gleby, zgodnie z owym rozporządzeniem, został podzielony na pięć etapów, z których pierwszy koncentruje się na rozpoznaniu zanieczyszczeń historycznych. W tym kontekście kluczowe jest ustalenie rodzaju działalności, która miała miejsce na badanym terenie w przeszłości, a która mogła stanowić przyczynę jego zanieczyszczenia.

Wykorzystanie Zdjęć Lotniczych w Procesie Identyfikacji Historycznych Zanieczyszczeń Gleby w Warszawie

Dla specjalistów prowadzących badania na terenie Warszawy, bezcenne okazują się historyczne zdjęcia lotnicze, które dostępne są na stronie internetowej Urzędu Miasta. Analizując działki na planie Warszawy i obserwując zmiany w ich zagospodarowaniu na przestrzeni lat, dzięki fotografii lotniczej, możliwe jest dokładne zidentyfikowanie potencjalnych źródeł historycznego zanieczyszczenia gleby.

ETAP1: Identyfikacja Historycznego Zanieczyszczenia Powierzchni Ziemi na Podstawie Zdjęć i Planów Miasta Warszawy

Występowanie potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi można skutecznie badać, korzystając z zasobów wizualnych dostępnych na stronie internetowej Urzędu Miasta (UM) Warszawa. Zdjęcia lotnicze miasta z 1935 roku oraz obrazy pozyskane tuż po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku dostarczają istotnych danych na temat zmian, jakie nastąpiły na przestrzeni lat. Analiza materiałów wizualnych, w tym także planów miasta z lat 1891-1908 oraz starszych, z 1768 roku, umożliwiają ocenę sposobu użytkowania terenu w przeszłości oraz identyfikację ewentualnych obiektów, które mogły ulec zniszczeniu podczas konfliktów.

Analiza Zdjęć Lotniczych z 1945 Roku w Kontekście Zanieczyszczeń

Zwracając uwagę na zdjęcia z 1945 roku, możliwe jest nie tylko zbadanie stanu zniszczeń budynków i innych struktur, ale również identyfikacja śladów wybuchów oraz inne elementy, które mogą wskazywać na potencjalne źródła zanieczyszczeń, jakie mogły przeniknąć do gruntu.

Katalog Obiektów Przemysłowych na Woli Jako Źródło Informacji o Historycznych Zanieczyszczeniach

Równie wartościowym źródłem informacji jest Katalog warszawskiego dziedzictwa postindustrialnego, opracowany przez Michała Krasickiego, prezentujący opisy oraz lokalizacje 36 obiektów przemysłowych znajdujących się na terenie warszawskiej Woli przed wybuchem wojny. Zniszczone zakłady przemysłowe stanowią często źródła zanieczyszczeń, które mogły przetrwać w glebie do dnia dzisiejszego, stąd analiza takich zasobów jest kluczowa w procesie identyfikacji potencjalnych zagrożeń.

Etap 2: Identyfikacja zanieczyszczenia gleby substancjami

Po ustaleniu historycznego użytkowania działki i identyfikacji potencjalnych historycznych zanieczyszczeń, następuje drugi etap analizy. Faza ta obejmuje określenie listy substancji, które mogą stanowić zagrożenie dla czystości gleby i których obecność jest przewidywana na badanym terenie.

Zastosowanie Załącznika Nr 2 w Procesie Określania Ryzyka Zanieczyszczenia

Cennym źródłem informacji w tym kontekście jest Załącznik nr 2 do rozporządzenia, który w formie tabelarycznej przedstawia „Rodzaje działalności mogących powodować historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi”. Załącznik, dostępny w ramach cytowanego rozporządzenia, dostarcza również przykłady substancji, które mogą powodować ryzyko zanieczyszczenia gleby, wymieniając ich nazwy i właściwości.

Polskie Standardy Oznaczania Zawartości Substancji Niebezpiecznych w Glebie

W kontekście przeprowadzania badań gleby, w Polsce za standard przyjęto oznaczanie zawartości określonych metali, metaloidów i związków chemicznych, w tym:

• Metale i metaloidy: bar (Ba), chrom (Cr), cyna (Sn), cynk (Zn), kadm (Cd), kobalt (Co), miedź (Cu), molibden (Mo), nikiel (Ni), ołów (Pb), rtęć (Hg) i arsen (As),
• Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA): naftalen, antracen, chryzen, i inne,
• Oleje mineralne C12-C35 i benzyny C6-C12,
• Węglowodory aromatyczne: benzen, etylobenzen, toluen, ksylen oraz styren.

Etap 3: Kompleksowa Analiza Źródeł Danych na Temat Zanieczyszczenia Gleby

Przeprowadzenie gruntownej analizy i oceny zanieczyszczenia gleby wymaga zgromadzenia oraz analizy dostępnych i najnowszych danych. Rewizja poprzednich badań na danym terenie, a także sprawdzenie dostępności ich wyników, są kluczowymi krokami w gromadzeniu istotnych informacji.

Badania Wstępne oparte na Solidnej Bazie Wiedzy

Bazując na wcześniej zdobytej wiedzy, badania wstępne przeprowadzane są z umiejętnie zaplanowanym schematem i lokalizacją punktów pobierania próbek. Każdy badany obszar jest poddawany analizie zarówno poprzez próby powierzchniowe, jak i wgłębne.

Pobieranie Próbek Sekcyjnych:

Próbki sekcyjne, pozyskiwane z gleby na głębokości od 0 do 0.25 metra, są krytyczne dla oceny stanu powierzchni terenu. Definiowanie sekcji badawczych, oparte na rozmiarze badanego obszaru, umożliwia dokładną analizę.

Wytyczne dla Terenów z Grupy I i IV:

• Działki do 0.05 ha: co najmniej 1 sekcja,
• Działki powyżej 0.05 ha do 1 ha: co najmniej 3 sekcje, z tym, że powierzchnia sekcji nie może przekraczać 0.1 ha,
• Działki od 1 ha do 10 ha: minimum 10 sekcji, każda o powierzchni nieprzekraczającej 0.5 ha,
• Działki powyżej 10 ha: co najmniej 20 sekcji, gdzie każda sekcja nie może być większa niż 5 ha.

Procedury Pobierania Próbek:

Po zdefiniowaniu sekcji na mapie i terenie, przystępuje się do szczegółowego pobierania próbek. W każdej sekcji określa się minimum 15 punktów pobrania pojedynczych prób, które są następnie łączone i mieszane, tworząc jedną zbiorczą próbkę powierzchniową.

Pobieranie próbek wgłębnych z głębokości większej niż 0.25 m p.p.t., w tym decyzje dotyczące dokładnej głębokości i ilości, są uzgadniane z inwestorem, projektantem oraz wykonawcą badań.

Zapewnienie Bezpieczeństwa i Jakości Próbek Gruntowych

Wszystkie pobrane próbki są umieszczane w specjalnych, chłodzonych pojemnikach, które są odpowiednio zabezpieczane, a następnie transportowane do akredytowanego laboratorium do przeprowadzenia dokładnych badań.

Kompleksowe Pobieranie Próbek Gruntu: Metodologia i Wskazówki Praktyczne

Strategie Pobierania Próbek z Różnych Głębokości

Kiedy mamy do czynienia z gruntami nasypowymi, które zalegają do głębokości 5.50 m p.p.t., proces pobierania próbek wymaga szczegółowego podejścia. Oprócz próbki z przedziału głębokości 0.25 – 1.00 m (np. 0.80-1.00 m p.p.t.), konieczne jest również pobranie próbek z głębszych warstw, takich jak 2.80 – 3.00 m oraz 4.80 – 5.00 m p.p.t. Dodatkowo, zalecane jest uzyskanie próbki z gruntu rodzimego znajdującego się bezpośrednio pod warstwą nasypową.

Kiedy Pobierać Dodatkowe Próbki?

Dodatkowe próbki z różnych głębokości należy pobrać, gdy istnieją dowody lub przesłanki sugerujące możliwość występowania zanieczyszczeń, np. w obecności podziemnych zbiorników na paliwo płynne. Należy przeprowadzić badania gruntów pobranych z poziomu, na którym zbiorniki są osadzone.

Precyzyjne Lokalizowanie Miejsca Pobierania Próbek Gruntowych

Miejsca, z których pobierane są próbki, są precyzyjnie lokalizowane na mapie, wykorzystując analizę użytkowania i zagospodarowania terenu. Poprzez zastosowanie profesjonalnych odbiorników geodezyjnych (standardowy odbiornik GPS nie jest wystarczajacy), miejsca te są dokładnie określane na terenie, z precyzyjnie wyznaczonymi współrzędnymi każdego punktu próbnego. Dla prawidłowego i legalnego pobierania próbek, istotna jest posiadanie stosownej akredytacji (np. przez firmę Geotest).

Zapewnienie Bezpieczeństwa i Jakości Próbek Gruntowych

Wszystkie pobrane próbki są umieszczane w specjalnych, chłodzonych pojemnikach, które są odpowiednio zabezpieczane, a następnie transportowane do akredytowanego laboratorium do przeprowadzenia dokładnych badań.

Etap4: Ocena Stanu i Zanieczyszczenia Powierzchni Ziemi - Kluczowy Proces w Ekologii Terenu

Procedura Oceny Zanieczyszczenia: Rozporządzenia i Wartości Dopuszczalne

W momencie otrzymywania wyników badań dotyczących zanieczyszczenia gleby, przeprowadzana jest wszechstronna ocena stanu terenu. Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem, dopuszczalne wartości substancji są ściśle określone i różnią się w zależności od kategorii gruntów.

• Grupa I (tereny mieszkalne): Dopuszczalne wartości substancji są znacznie ograniczone, np. ołów (Pb) ma wartość dopuszczalną na poziomie 200 mg/kg.
• Grupa IV: Wartości dopuszczalne są zwykle wyższe, przykładowo, dopuszczalna wartość ołowiu (Pb) wynosi tutaj 600 mg/kg.

Analiza Wyników Badań Wstępnych: Czy Wymagane są Badania Szczegółowe?

Po analizie wyników badań wstępnych określa się, czy istnieje konieczność przeprowadzenia dodatkowych, badań szczegółowych. Jeśli badania wstępne nie wykazują przekroczeń określonych wartości substancji zanieczyszczających, kolejny etap badawczy może nie być konieczny.

Kierunki Działań po Wykryciu Zanieczyszczeń: Program i Przeprowadzenie Badań Szczegółowych

Gdy jednak badania wstępne wskazują na możliwość przekroczenia norm, rozwija się i realizuje program badań szczegółowych, który może być realizowany w kilku etapach. Badania szczegółowe mają na celu dokładne określenie zakresu oraz głębokości występowania zanieczyszczeń w badanym obszarze.

Jak Postępować w Przypadku Stwierdzenia Zanieczyszczenia Gleby?

W razie identyfikacji zanieczyszczeń, jak należy kierować dalszymi działaniami? Proces postępowania po wykryciu zanieczyszczenia jest równie ważny co sam proces badawczy.

Etap 5: Skuteczny Plan Remediacji Gruntów: Jak Ocenić, Projektować i Wykonywać Efektywne Działania Remediacji

Etap 1: Szczegółowa Ocena i Planowanie Remediacji Gruntów

Po dokonaniu szczegółowych badań gruntowych, istotne jest precyzyjne oszacowanie masy gruntu do remediacji i następnie sporządzenie efektywnego „Planu Remediacji”. Projekt ten musi być zatwierdzony przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, gwarantując zgodność działań z normami ochrony przyrody. 

Uwaga. Remediacja nie musi polegać na utylizacji zanieczyszczonego gruntu z nieruchomości, istnieje szereg innych metod i sposobów aby prawidłowo wykonać remediację. Proces ten należy projektować w każdym przypadku indywidualnie w dostosowaniu do planowanego zagospodarowania terenu, specjalistyczne badania i analizy ryzyka pozwalają na znaczące oszczędności.

Tutaj piszemy więcej o tym na czym polega dobra remediacja

Etap 2: Realizacja i Walidacja Procesu Remediacji Gruntów

Z chwilą uzyskania zatwierdzonej decyzji dotyczącej planu remediacji, nadszedł czas na realizację procesu remediacji - szczegółowego zabiegu oczyszczania terenu. Następnie, po wykonaniu prac remediacyjnych, przeprowadzone są kontrolne badania jakości gruntu, aby weryfikować prawidłowość i efektywność podjętych działań.

Etap 3: Potwierdzenie Skuteczności Remediacji i Kolejne Kroki

Jeśli badania laboratoryjne próbek gruntów wykluczą obecność zanieczyszczeń, proces remediacji może być uznany za pomyślnie zakończony. Formalnym potwierdzeniem tego jest „Sprawozdanie Powykonawcze po Przeprowadzonej Remediacji Historycznego Zanieczyszczenia Powierzchni Ziemi”.

Do uzyskania pozwolenia na budowę, obok innych dokumentów, konieczne jest przedłożenie decyzji zatwierdzającej plan remediacji oraz zaświadczenie o skuteczności przeprowadzonej remediacji.

Wprowadzenie do Badań Sozologicznych: Regulacje i Normy

Badania sozologiczne na terenie działki są nieodzowne, a konieczność ich realizacji dyktuje rozporządzenie wydane przez Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej, datowane na 25 kwietnia 2012 roku, skoncentrowane na ustalaniu geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych.

Paragrafy 6.1 i 6.7: Zrozumienie Zakresu Badań Gruntu

Paragraf 6.1 wskazuje, że zakres badań geotechnicznych gruntu jest determinowany przez kategorię geotechniczną danego obiektu budowlanego. Natomiast punkt 6.7 wskazuje na możliwość rozszerzenia zakresu badań o dodatkowe analizy, takie jak: badanie zanieczyszczenia gruntu i wód gruntowych.

Geotechniczne Kategorie Obiektów: Głębsze Wprowadzenie

Kategorie geotechniczne i ich praktyczne implikacje zostały omówione bardziej szczegółowo w naszym poprzednim artykule pt. “Kategorie Geotechniczne — Czym są i Jakie Obejmują Obiekty?”.

Kiedy i Dlaczego Przeprowadzać Badania Zanieczyszczeń?

Przeprowadzenie badań zanieczyszczeń staje się imperatywem, szczególnie gdy inwestycja planowana jest na terenie o historycznym charakterze przemysłowym, takim jak byłe stacje paliw, parkingi, składowiska odpadów czy magazyny - tam gdzie ryzyko występowania historycznych zanieczyszczeń jest znaczące.

Więcej na temat badań zanieczyszczeń opisaliśmy w artykule "Badanie Zanieczyszczenia Gruntu przed Inwestycją".

Zmiana Standardów i Przepisów: Co to Oznacza dla Badań?

Przed kwietniem 2016 roku, badania sozologiczne były regulowane innymi standardami, co ma istotne znaczenie dla oceny ich aktualności i zastosowania w kontekście obecnych norm i Planu remediacji.

Jakość i Rozwój Badań Sozologicznych

Nowe przepisy z 2016 roku nie tylko uregulowały, ale również poprawiły jakość przeprowadzanych badań sozologicznych, co przełożyło się na wzrost liczby tych badań w kraju.

Zwiększenie jakości badań zanieczyszczenia gruntu oraz dostępność rejestrów obiektów potencjalnie zanieczyszczonych sprzyjają identyfikacji źródeł problemów i podejmowaniu działań prewencyjnych.

Zapraszamy do kontaktu z naszym specjalistą.